گزارش نشست آثار فرهنگی و تمدنی ایرانی در حوزه اوراسیا

دکتر سیما فولادپور – انجمن ایران شناسی

انجمن علمی ایران­شناسی ایران و مؤسسه مطالعات ایران و اوراسیا (ایراس) در راستای اهداف مشترک در زمینه رشد و گسترش دانش ایران­شناسی از یک­سو و اهمیت شناخت ریشه­ها و پیوندهای مشترک با دیگر سرزمین­ها از سوی دیگر، سلسله نشست­هایی با عنوان پیوندهای فرهنگی و تمدنی ایران و اوراسیا با محوریت مباحث ایران­شناسانه و مشترکات این دو حوزه فرهنگی-تمدنی و به منظور هم­افزایی مسئولین، اساتید، دست­اندرکاران و پژوهشگران این حوزه برگزار می­کنند. سومین جلسه از این نشست­ها با موضوع «آثار فرهنگی و تمدنی ایرانی در حوزه اوراسیا» با سخنرانی دکتر جهانگیر کرمی و دکتر مرتضی رضوانفر در روز دوشنبه، 16 بهمن، ساعت 16 به میزبانی مؤسسه ایراس برگزار شد.

ابتدا آقای محسن شجاعی، دبیر نشست، درگذشت دکتر حسین جهانگیری، متخصص و مترجم برجسته زبان روسی را تسلیت گفتند و سپس آقای دکتر رضوانفر، عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی، را به عنوان پژوهشگری مفید دانستند که هرجا اثری از فرهنگ ایرانی وجود دارد، برای کشف و شناسایی آن می­کوشد و تعادل و بی­طرفی علمی را همیشه حفظ کرده است.

در ادامه آقای رضوانفر سخنان خود را با معرفی کار و فعالیت خود آغاز کرد و به شروع تلاش در پژوهشگاه میراث فرهنگی برای ثبت کتیبه­ها به عنوان مهمترین اسناد تاریخی اشاره داشت. وی اذعان داشت این سفرهای پرخطر و پرزحمت اکتشافی را غالبا با هزینه شخصی خود به انجام می­رساند و در این مسیر بسیاری از رایزنان فرهنگی و برخی از سفرا از جمله دکترسنایی و دکتر ملکی رایزن فرهنگی در روسیه بسیار مساعدت داشتند،

به گفته دکتر رضوانفر، هدف از این پروژه یافتن میراث مشترک ایران و جهان و انتشار آن در اطلس چند زبانه ایران فرهنگی است. ایشان نخستین مقصد خود را دربند روسیه معرفی کرد سپس افزود مطالعات خود را از ماچین (بنادرشرق چین) ادامه داده است و به عنوان نمونه به مسجد ققنوس در بندر هانگزو اشاره کرد که چندین کتیبه فارسی دارد. وی همچنین اشاره کرد که در پژوهشهای من پربسامدترین شعر فارسی در کتیبه­های سراسر جهان، ترکیب­بند مشهور محتشم کاشانی است که از برمه تا آفریقا استفاده شده است.

دکتر رضوانفر به تأثیرپذیری شبه قاره هند از آثار ایرانی اشاره کرد و گفت در بنگلادش بیش از 200 کتیبه مربوط یا متأثر از فرهنگ ایرانی یافته ام در حالیکه در ایران حتی یک مقاله در این باره تالیف نشده است. وی کتیبه های چند زبانه را بعنوان نمونه ای از اهمیت زبان فارسی بعنوان زبان میانجی معرفی کرد و به کتیبه­ سه زبانه متعلق به چنگ­خه دریادار بزرگ چینی به زبان­های هندی، چینی و فارسی در سریلانکا بعنوان نمونه اشاره کرد. وی همچنین هند و پاکستان را از کشورهایی دانست که بیشترین کتیبه­های فارسی را دارند و به­ویژه در دوره­های متأخر، شعر فارسی در خانقاه­ها و آرامگاه های آنها حضور چشمگیری دارد و میتوان گفت هنوز کتیبه نویسی فارسی تا حدودی در شبه قاره زنده است. همچنین ازبکستان، ترکیه و جمهوری آذربایجان دیگر کشورهایی هستند که کتیبه­های فارسی قابل توجهی دارند. دکتر رضوانفر گفت متاسفانه در برخی کشورها مانند ترکمنستان، ارمنستان و گرجستان، از کتیبه های فارسی تقریبا نشانی باقی نمانده و یک جریان فارسی زدایی در آنها شکل گرفته است.

این سخنرانی پربار همچنین با عکس­های فراوانی همراه بود که ایشان از این کتیبه­ها و بناهای مرتبط با آن­ها تهیه کرده بودند و چنان از داده­ها و یافته­های جدید سرشار بود که دکتر کرمی نیز از فرصت سخنرانی خود چشم­پوشی کردند و از ایشان خواستند که صحبت­هایشان را کامل کنند که با استقبال حاضران مواجه شد و پس از آن، باقی وقت به پرسش ­و پاسخ و گفتگوی علمی میان حاضران و سخنرانان ختم شد.