انجمن ایران‌شناسی

به نام آنکه جان را فکرت آموخت

گزارش: محمدعلی عزت زاده

همایش «گفتگوی ایران‌شناسی» همراه با رونمایی از پایگاه اینترنتی «انجمن ایران‌شناسی»، روز دوشنبه دهم دی‌ماه ۱۳۹۷ در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران برگزار شد.

این نشست با حضور گروهی از دانشجویان و شیفتگان فرهیخته ایران و با تلاوت آیاتی از سوره مبارکه علق در ‌باره خواندن آغاز شد و سپس چکامه حماسی «عشق جاویدان من؛ ایران من» سروده استاد علیرضا شجاع‌پور شوری در دل ایراندوستان حاضر افکند. پس از آن، ۷ تن از استادان رشته‌های گوناگون علمی و ادبی و اعضای هیأت مدیره انجمن ایران‌شناسی دیدگاههای خود را در باره مفهوم، تاریخچه، راهبرد و اهداف ایران‌شناسی در ایران و جهان تشریح نمودند

دکتر محمود جعفری دهقی؛ عضو هیأت علمی گروه فرهنگ و زبانهای باستانی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران و رئیس هیأت مدیره انجمن ایران‌شناسی با نقل خاطره‌ای از زنده‌یاد دکتر حسن حبیبی؛ مؤسس بنیاد ایران‌شناسی، در باره مفهوم ایران‌شناسی سخن گفت و سپس به تشریح تاریخچه انجمن ایران‌شناسی پرداخت.

استاد محمدرضا سحاب؛ رئیس هیأت مدیره مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی سحاب و عضو هیأت مدیره انجمن ایران‌شناسی بر لزوم شناخت و حل مشکلات روز ایران -افزون بر پرداختن به تاریخ و آثار گذشتگان در باره ایران- پرداخت؛ از جمله مسأله خشکسالی و موضوع ملی خلیج فارس که پدرشان؛ زنده‌یاد عباس سحاب روی آن کار کرده و ۳ جلد اطلس در باره آن منتشر ساخته‌است.

دکتر طهمورث ساجدی صبا؛ استاد زبان و ادبیات فرانسوی دانشکده زبانها و ادبیات خارجی دانشگاه تهران و نایب رئیس هیأت مدیره انجمن ایران‌شناسی آغاز کاربرد واژه ایران‌شناسی را از مجله‌ای به این نام از ویلهلم گایگر آلمان حدود سال ۱۹۰۰ برشمرد و در ایران با انجمن ایران‌شناسی ابراهیم پورداود که در آلمان درس خوانده بود. وی سپس از تمرکز شرق‌شناسی انگلستان بر ایران و فرانسه بر مصر سخن گفت و افزود ایران‌شناسی فرانسه با آنکتیل دو پرون آغاز می‌شود.

دکتر جان‌اله کریمی مطهر؛ استاد زبان و ادبیات روسی، عضو هیأت علمی دانشکده زبانها و ادبیات خارجی دانشگاه تهران و عضو انجمن ایران‌شناسی تأسیس انجمن ایران‌شناسی و گشایش وبگاه آن را دو رخداد مهم دانست و افزود: «گر ما به‌صورت حلقه‌ها و شبکه‌های علمی و با برنامه فعالیت نکنیم، از قافله مطالعات دنیا عقب می‌افتیم.» وی آغاز ایران‌شناسی روسها را راه‌اندازی انجمن مطالعات آسیایی در سال ۱۸۱۱ و در سن‌پترزبورگ دانست. وی انجمن ایران‌شناسی را مرجعی مهم و شبکه‌ای اجتماعی از نخبگان  برشمرد. وی گفت: «پس از فروپاشی اتحاد شوروی، ارتباط و اطلاع ما از مطالعات ایران‌شناختی در روسیه رفته رفته کم شده‌است.» و اظهار امیدواری کرد با تشکیل کمیته مطالعات ایران‌شناسی روسیه در انجمن ایران‌شناسی، اطلاعات ما از ایران‌شناسی معاصر روسیه افزایش یابد.

دکتر سید سعید فیروزآبادی؛ استاد زبان و ادبیات آلمانی، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی و خزانه‌دار انجمن ایران‌شناسی دو دیدگاه برای ایران‌شناسی مطرح نمود؛ از درون و از بیرون. وی افزود: «در خارج از ایران، هر چه در باره ایران بگویند، ایران‌شناسی است. اما در درون ایران با خودشناسی روبروییم. باید خود و دیگری را بشناسیم. هویت ایرانی بسیار فراتر از مرزهای ایران است. این همان چیزی است که برای جهانی شدن، بدان نیازمندیم. تصویر ناقص و نادرست از ایران را ما باید اصلاح کنیم

دکتر علی شهیدی؛ عضو هیأت علمی گروه فرهنگ و زبانهای باستانی و گروه ایران‌شناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران و بازرس انجمن ایران‌شناسی با ارائه مقاله‌ای به تعریف و تفاوت رشته ایران‌شناسی در داخل و خارج کشور پرداخت و ویژگی‌های پژوهشگر ایران‌شناسی را برشمرد.

دکتر فرهاد تهرانی؛ مهندس عمران، بنیانگذار درس سازه‌های سنتی در دانشگاههای ایران و عضو انجمن ایران‌شناسی میهمان ویژه همایش بود. ایشان که به‌خاطر مرمت سه اثر مهم تاریخی بازار تبریز (وسیعترین بنای سرپوشیده جهان)، میدان نقش جهان اصفهان و بافت تاریخی یزد برنده سه جایزه جهانی شده، نخست در باره باغهای ایرانی سخن گفت و باغ‌شهر تهران که اغلب باغهایش نابود شده‌است و سپس از نگارش کتاب «اسناد منتخب وزارت امور خارجه» حاوی نقشه‌هایی از سراسر ایران (از جمله خلیج فارس) که در دوره ناصرالدین شاه قاجار برداشته ‌شده‌است. عمده فعالیت وی هم‌اکنون نقشه‌برداری شهر خوی، پژوهش در باره ارامنه شمال ایران با دانشگاه میلان و گروه سلماس‌شناسی در یو.سی.ال.اِی. آمریکاست.

سپس دکتر محمود جعفری دهقی رئیس هیأت مدیره انجمن ایران‌شناسی از وبگاه این انجمن به نشانی anjomaneiranshenasi.ir رونمایی و آن را معرفی نمود. عضویت در انجمن ایران‌شناسی برای همه علاقه‌مندان آزاد و از طریق وبگاه امکان‌پذیر است.

در بخش بعدی همایش، پیشنهادها و پرسشهای حاضران از استادان مطرح گردید. همکاری با دیگر انجمنها و سمنها، و تأسیس درس ایران‌شناسی در دبیرستان و دانشگاه پیشنهادهای جالب مطرح‌شده بود.

با خوانش غزل میهنی «برای ایران»، همایش «گفتگوی ایران‌شناسی» به پایان رسید.

نشست تخصصی ایران شناسی با حضور اساتید و علاقمندان این حوزه با رونمایی از وبگاه انجمن ایران شناسی، دوشنبه ۱۰ دی ماه ۹۷ از ساعت ۱۶ در تالار کمال دانشکده ادبیات و علوم انسانی برگزار خواهد شد

«در سرزمینی زندگی می‌کنیم که از نظر تاریخی و فرهنگی بیشینه هفت‌هزارساله دارد و باید میراث‌دار این گنجینه ارزشمند باشیم.»

دکتر محمود جعفری دهقی شامگاه پنج‌شنبه ۱۲ امرداد ۱۳۹۷ در مراسم افتتاح دفتر انجمن ایران‌شناسی شعبه شاهرود به میزبانی پژوهشکده خوارزمی این شهر ابراز داشت: به‌منظور شناساندن بیشینه کهن تاریخ و فرهنگ‌مان به نسل جدید و معرفی ارزش‌های ایران، رشته‌ای به نام ایران‌شناسی در دانشگاه تهران تأسیس‌ شده است. وی بابیان اینکه در رشته‌های علوم انسانی با حجم زیادی از فارغ‌التحصیلان روبرو هستیم که می‌توان از فکر و اندیشه آن‌ها استفاده کرد، افزود: با راه‌اندازی زبان‌شناسی در دانشگاه در واقع زمینه را برای حضور فرهیختگان فراهم کردیم تا بتوانیم از ظرفیت ارزشمند علمی آنها به نحوی استفاده کنیم.

استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه مرجع صدور مجوز انجمن‌های علمی وزارت علوم است و خود این وزارتخانه ‌بر استفاده از فرهیختگان تأکید دارد، ابراز داشت: انجمن علمی ایران‌شناسی در تهران تأسیس شد و هر موضوعی که به فرهنگ و تمدن ایران مربوط می‌شود می‌تواند در چهارچوب این انجمن وارد شود.

دکتر جعفری دهقی بابیان اینکه تأسیس شاخه‌ها و شعبه‌های انجمن علمی ایران‌شناسی در شهرهایی که با استقبال عموم مواجه باشد در دستور کار است، تصریح کرد: یکی از برکات همایش میراث جهانی شاهرود، بسطام و خرقان تأسیس همین انجمن در شاهرود بود که گروهی از فرهیختگان گرداننده آن محسوب می‌شوند. وی افزود: در اساس‌نامه انجمن ایران‌شناسی شرح وظایفی ذکرشده است که می‌تواند امکانات بالقوه‌ای که در سرزمین هست را شناسایی و بر اساس آن پروژه‌هایی را تعریف کند و با حمایت‌های نهادهای دولتی و غیردولتی آن طرح‌ها را به ثمر برساند.

استاد دانشگاه تهران بابیان اینکه در شاهرود امکانات بالقوه بسیاری وجود دارد، ابراز داشت: فرهیختگان بسیاری در این شهر ساکن بوده و هستند که احصاء هرکدام از آن‌ها در جای مطلوب خود می‌تواند در جذب جهانگردان و ایران گردان نقش مؤثر ایفا کند و در رونق اقتصادی و معنوی شهر دارای برکات باشد. او در ادامه تصریح کرد: دوره‌های آموزشی در انجمن ایران‌شناسی در حال انجام است که افراد با گذراندن آن دوره‌ها از گواهینامه معتبر علمی برخوردار خواهند شد که این مدرک می‌تواند برای آنها بسیار پرکاربرد باشد. وی بابیان اینکه انجمن علمی ایران‌شناسی می‌تواند همایش‌های علمی را به‌صورت مجزا یا مشترک با سایر نهادهای دیگر برگزار کند، افزود: معرفی شخصیت‌های فرهنگی و علمی منطقه که از دیرباز تاکنون نقش مهمی در تعالی فرهنگ منطقه داشتند و اجرای برنامه‌های بزرگداشت این شخصیت‌ها ازجمله وظایف این انجمن محسوب می‌شود.

استاد دانشگاه تهران بابیان اینکه انجمن علمی ایران‌شناسی می‌تواند در باب نظریه‌پردازی افراد جدید و ایده‌های نو را معرفی کند، ابراز داشت: چاپ آثار علمی و فرهنگی مردم منطقه و امکان انتشار نشریه علمی و سلسله انتشارات مربوط به انجمن در زمره در دستور کار اساس‌نامه این انجمن‌ها قرار دارد.

مجید پازوکی، مدیر دفتر انجمن ایران‌شناسی شعبه شاهرود نیز با بیان اینکه مقرر شد شهرداری بسطام ساختمانی را با امکانات سالن کنفرانس، کلاس‌های تدریس و سالن جلسات در اختیار انجمن علمی ایران‌شناسی قرار دهد، ابراز داشت: این ساختمان در حال آماده‌سازی است که راه‌اندازی این دفتر قطعاً می‌تواند منشأ خدمات علمی و فرهنگی مطلوبی برای توسعه اقتصادی شهر قلمداد شود. وی بابیان اینکه یکی از نیازهای اصلی این ساختمان وجود کتابخانه است، تصریح کرد: با توجه به اینکه ساخت کتابخانه نیاز به بودجه هنگفتی دارد لذا تجهیز آن توسط انجمن حافظ‌شناسی شعبه شاهرود در دستور کار است کما اینکه مردم نیز می‌توانند در این کار خیر سهیم شوند تا این کتابخانه به‌عنوان منبعی برای پژوهشگران به شمار رود. او به‌ضرورت راه‌اندازی بنیاد بایزید بسطامی در شاهرود تأکید کرد و افزود: این بنیاد مشخصه فرهنگی شهر شاهرود است، در شهر خوی زادگاه شمس تبریزی همه مسئولان و مردم دست‌به‌دست هم دادند تا هم‌اکنون بنیاد شمس تبریزی در دنیا به‌عنوان مشخصه آذربایجان شرقی بدرخشد و برای آنکه شاهرود مطرح شود و این امکانات و شخصیت بزرگان منطقه که مغفول ماندند باید مورداستفاده قرار گیرد.